Yaşam Ortamı

Yaşam ortamı:

Çin bıldırcınları hareketli kuşlardır. Yerde hızlıca koşarlar. Bazen de durgunlaşarak dinlenirler. Kanat çırpmayı, bazen de mutluluktan dolayı yerden hafifçe yükselmeyi severler. Gereksiz yere uçmayı pek istemezler. Genelde yerde saklanacak birşeylerin arasına girerler. Kendilerini güvende hissettiklerinde de beslenmek ve su içmek için açığa çıkarlar. Ürktüklerinde son çare olarak uçarlar. Sonra da indikleri yerde hemen saklanacak bir delik ararlar. Doğal ortamlarında bu delik genelde çalıların veya yüksek otların aralarıdır. Oraya inince de yerinde durmaz, hareket etmeye devam eder.

Bu özellikleri düşünüldüğünde, onlara sağlanacak yaşam ortamının standartları da belirlenebilir. Beslenen çin bıldırcınlarının olabildiğince rahat edecekleri, kendilerini doğal ortamlarında hissedecekleri bir ortam sağlamak önemlidir. Ancak bunun yanında bakıcıya bakan yönleriyle de kullanışlı olmalıdır.

1.     Boyut: Çin bıldırcını bakılacak kafesin taban alanı en az 50x50 cm civarına yakın boyutlarda olmalıdır. Bundan daha küçük kafeslerin daimi bakım için kullanılması etik değildir. Çünkü çin bıldırcınları için yeterli gezinme, barınma alanını sağlamaz. Daha küçük kafesler, yalnızca karantina, taşıma, alıştırma vb geçici amaçlar için kabul edilebilir. Kafes yüksekliği ise her durum için en az 30 cm olmalıdır. Çünkü çin bıldırcınları bazen kanat çırpıp yükselmek isterler. Başlarının tavana çarpıp yaralanması ile ilgili ek tedbirler alınabilir. Ama bu tedbir yüksekliği düşürmek olmamalıdır. 15-20 cm gibi basık kafesler çin bıldırcınları için (diğer bıldırcınlar için de olduğu gibi) uygun değildir. 

Buna göre çin bıldırcını için kullanılabilecek kafes ve salma yaşam ortamları büyüklüklerine göre aşağıda verilmiştir.

a.      Çeyreklik:

Ölçüler:                     0,25 metrekare.

Yükseklik:                30 cm (en az).

Bıldırcın sayısı:        5-6 (en fazla).

En az gereklilikler:  Yemleme, sulama, temizlik, ısınma sisteminin planlanması. İki bireylik kum kutusu, yaklaşık 10x10x10 cm boyutunda, üstüne de çıkılabilir bir gece kümesi. Uygun zemin malzemesi (talaş, kuru ot, toprak). Işık ve hava alabilen en az iki yüzey (tel veya parmaklık, eğer cam yapılacaksa, ayrıca havalandırma planlanmış olmalı).

Bu yaşam ortamı yaklaşık 0,25 metrekarelik bir yaşam ortamı demektir. Yani 1 metrekarenin dörtte biri. Örneğin 50x50 cm veya 25x100 cm boyutunda (veya buna yaklaşık) bir yaşam ortamına bir çeyreklik adı verilecektir. Elbette yükseklik 30 cm’den az olmamalıdır. Bu ortamda “ideal” olarak 5-6 adet çin bıldırcını beslenebilir. Ancak daha fazlası ortamı sıkıştıracağından çok uygun değildir ki bu “sıkışık” ortam olarak adlandırılacaktır. İki-üç çin bıldırcınından oluşan bir koloni için de uygundur. Bu ortam asma katlarla alan olarak arttırılabilir. Bu durumda “çeyrek+” olarak adlandırılacaktır.

b.      Yarımlık:

Ölçüler:                     0,5 metrekare.

Yükseklik:                30 cm (en az). İdeali 40-50 cm.

Bıldırcın sayısı:        12 (en fazla).

En az gereklilikler:

                                                     i.      Yeterli sayıda nipel suluklar (mümkünse), otomatik yemleme sistemi (uzun süre otomatik yem ve su sağlamalı).

                                                           ii.      Planlanmış temizlik sistemi.

                                                         iii.      Kış için planlanmış ısınma sistemi.

                                                          iv.      Uygun zemin malzemesi (toprak, talaş, kuru ot).

                                                            v.      Kum kutusu (zeminin bir bölümü toprak yapılmışsa gerek yoktur).

                                                          vi.      10 bıldırcının sığabileceği gece kümesi (üstü de kullanılabilir olmalı).

                                                       vii.      Işık ve hava alabilen en az iki yüzey.

                                                     viii.      En az iki adet yumurtlama yuvası (9x9x9 cm yakl., üstü kullanılabilir).

                                            ix.      Saksıda yetiştirilen bir bitki (saksının altı gece kümesi olarak düşünülebilir, yerden tasarruf sağlar, dikdörtgen saksı yerden tasarruf sağlar, saksı toprağı telle kapatılıp, çimlendirilebilir, üstüne bıldırcınların çıkışı sağlanabilir).

Bu yaşam ortamı yaklaşık 0,5 metrekare (yarım metrekare) alanında bir yaşam ortamıdır. Örneğin 71x71 cm veya 50x100 cm boyutunda (veya yaklaşık) bir yaşam ortamı… Yine yüksekliğin 30 cm den az olmaması tavsiye edilir. Ama taban alanı düşünüldüğünde, ferah bir ortam sağlanabilmesi açısından 40-50 cm veya daha fazla bir yükseklik daha iyi olacaktır. Bu ortamda 12 bireye kadar çinbıldırcını bakımı uygundur. Daha fazlası, “sıkışık” ortam olarak adlandırılacaktır. Bu ortama da örneğin çeyrek civarı bir asma kat eklenirse, ortamın adı “yarım+” olur. Bu büyüklükte bir ortam, çin bıldırcınları için çeyreğe göre çok daha ideal bir ortam olacaktır. Böyle bir ortam, her evin balkonunda rahatlıkla oluşturulabilecek bir ortamdır.

c.       Tamlık:

Ölçüler:                     1  metrekare (yaklaşık).

Yükseklik:                50-80 cm (en az).

Bıldırcın sayısı:        20-24 (en fazla).

En az gereklilikler:

                                                              i.      Yeterli sayıda nipel suluklar (mümkünse), otomatik yemleme sistemi (uzun süre otomatik yem ve su sağlamalı).

                                                           ii.      Planlanmış temizlik sistemi.

                                                         iii.      Kış için planlanmış ısınma sistemi.

                                                          iv.      Uygun zemin malzemesi (toprak, talaş, kuru ot; toprak mümkünse 6-7 cm kalınlığında).

                                                            v.      Kum kutusu (zeminin bir bölümü toprak yapılmışsa koyulmayabilir).

                                                          vi.      20 bıldırcının sığabileceği gece kümesi (üstü de kullanılabilir olmalı).

                                                       vii.      Işık ve hava alabilen en az iki yüzey.

                                                     viii.      En az dört adet yumurtlama yuvası (9x9x9 cm yakl., üstü kullanılabilir).

                                                          ix.      Saksıda yetiştirilen bir bitki (saksının altı gece kümesi olarak düşünülebilir, yerden tasarruf sağlar, dikdörtgen saksı yerden tasarruf sağlar, saksı toprağı telle kapatılıp, çimlendirilebilir, üstüne bıldırcınların çıkışı sağlanabilir).

                                                            x.      Kuluçka yapabilecek çin bıldırcınları için gerektiğinde bölünebilecek alanlar.

                                                          xi.      Asma kat (alt bölümün yüksekliği en az 40 cm, üste kadar yüksekliği en az 40 cm, alanı yaklaşık 1 çeyreklik boyutunda; asma kat isteğe göre çeşitli şekillerde dizayn edilebilir).

                                                       xii.      Mümkünse tamamlayıcı hayvanlar (çin bıldırcınının doğasına uygun, her iki tarafın da zarar görmeyeceği hayvanlar seçilmeli; ispinoz türleri, kanarya vb.).

Bu yaşam alanı, oldukça ideal bir yaşam alanıdır. Yaklaşık 1 metrekarelik bir alanı vardır. 100x100 cm gibi karesel olabileceği gibi, 50x200 cm gibi uzun yaşam ortamları daha görsel bir sunum imkanı verebilir. 50 cm lik bir en, çin bıldırcınları için problem oluşturmaz. 200 cm lik bir boy ise çin bıldırcınlarının, koşmasına, hatta bir ölçüde uçmasına olanak sağlayabilecek bir boyuttur. O halde 100x100 karesel yerine mesela 50x200 uzunlama bir yaşam ortamı çok daha iyi sonuçlar verebilir. Bu ortamda 20-24 kadar birey barındırılabilirse de, seyrek bir ortam, çin bıldırcınları için daha fazla mutluluk getirebilir. Bu sayıdan fazlası “sıkışık” ortamdır. Yüksekliğin ise 80 cm’den az olmaması idealdir.

d.      Çiftlik:

Ölçüler:                     1,5-3 metrekare.

Yükseklik:                1+ metre (yaklaşık).

Bıldırcın sayısı:        45 (yaklaşık).

En az gereklilikler:

                                                              i.      Yeterli sayıda nipel suluklar (mümkünse), otomatik yemleme sistemi (uzun süre otomatik yem ve su sağlamalı).

                                                           ii.      Planlanmış temizlik sistemi.

                                                         iii.      Kış için planlanmış ısınma sistemi.

                                                          iv.      Uygun zemin malzemesi (toprak, talaş, kuru ot; toprak mümkünse 6-7 cm kalınlığında).

                                                            v.      Kum kutusu (zeminin bir bölümü toprak yapılmışsa koyulmayabilir).

                                                          vi.      40 bıldırcının sığabileceği gece kümesi (üstü de kullanılabilir olmalı).

                                                       vii.      Işık ve hava alabilen en az iki yüzey.

                                                     viii.      En az sekiz adet yumurtlama yuvası (9x9x9 cm yakl., üstü kullanılabilir).

                                                          ix.      Saksıda yetiştirilen bir bitki (saksının altı gece kümesi olarak düşünülebilir, yerden tasarruf sağlar, dikdörtgen saksı yerden tasarruf sağlar, saksı toprağı telle kapatılıp, çimlendirilebilir, üstüne bıldırcınların çıkışı sağlanabilir).

                                                            x.      Kuluçka yapabilecek çin bıldırcınları için gerektiğinde bölünebilecek alanlar.

                                                          xi.      Asma kat (alt bölümün yüksekliği en az 40 cm, üste kadar yüksekliği en az 40 cm, alanı yaklaşık 1 çeyreklik-yarımlık boyutunda; asma kat isteğe göre çeşitli şekillerde dizayn edilebilir).

                                                       xii.      Mümkünse tamamlayıcı hayvanlar (çin bıldırcınının doğasına uygun, her iki tarafın da zarar görmeyeceği hayvanlar seçilmeli; ispinoz türleri, kanarya vb.).

Hem çin bıldırcını için, hem de izleyici için tatmin edici büyüklükte yaşam alanlarıdır. İçine başka tür kuşlar, çeşitli bitkiler yerleştirmek için idealdir. Doğal kuluçkanın başarılı bir şekilde yapılabileceği büyüklük sağlanmıştır. İyi bir dekorasyon ve sistemle, içinde yaşayan çin bıldırcınlarının mutluluğu maksimum seviyede sağlanabilir. Böylece bakıcılara çok güzel tecrübeler yaşatabilir. Yaklaşık 1,5 metrekare ile 3 metrekare arasındadır (Üç yarımlık ile 6 yarımlık arasında). Örnek verilecek olursa 100x150 cm boyutunda bir salma veya 100x300, veya 50x500 cm boyutundaki salmalar bu gruba girer. Bu salmalara boyutuna göre metrekareye en fazla 20-25 bıldırcın düşecek biçimde yerleştirme yapılabilir. Ancak az olması daha sağlıklıdır. Sayıyı belirlerken, kuşların kavga etme ve birbirlerine alışıklık durumları göz önünde bulundurulmalıdır. Şu da unutulmamalıdır. Sadece yukarıdaki ölçüleri sağlayan yaşam ortamlarına çiftlik adı verilemez. Bu ölçülerde bir salmanın “çiftlik” olabilmesi için, otamatik ve başarılı sulama, yemleme sistemlerinin, yumurtlama, kuluçka yapma bölmelerinin, zemin malzemesinin, eşinme, kumlanma bölgelerinin, gizlenme bölgelerinin düşünülmüş, başarılı temizlik sisteminin planlanmış olması şarttır.

e.      Dev salma:

Ölçüler:                     3+ metrekare.

Yükseklik:                1,5+ metre (yaklaşık).

Bıldırcın sayısı:        metrekareye 20 (yaklaşık).

En az gereklilikler:

                                                              i.      Yeterli sayıda nipel suluklar (mümkünse), otomatik yemleme sistemi (uzun süre otomatik yem ve su sağlamalı). Bu sistemler tek bir depoya bağlı olmamalı, alternatifi olmalı.

                                                           ii.      Planlanmış temizlik sistemi.

                                                         iii.      Kış için planlanmış ısınma sistemi.

                                                          iv.      Uygun zemin malzemesi (toprak, talaş, kuru ot; toprak mümkünse 6-7 cm kalınlığında).

                                                            v.      Kum kutusu (zeminin bir bölümü toprak yapılmışsa koyulmayabilir).

                                                          vi.      40 bıldırcının sığabileceği gece kümesi (üstü de kullanılabilir olmalı).

                                                       vii.      Işık ve hava alabilen en az iki yüzey.

                                                     viii.      Bir çok yumurtlama yuvası (9x9x9 cm yakl., üstü kullanılabilir).

                                                          ix.      Saksıda yetiştirilen bir çok bitki (saksının altı gece kümesi olarak düşünülebilir, yerden tasarruf sağlar, dikdörtgen saksı yerden tasarruf sağlar, saksı toprağı telle kapatılıp, çimlendirilebilir, üstüne bıldırcınların çıkışı sağlanabilir).

                                                            x.      Kuluçka yapabilecek çin bıldırcınları için gerektiğinde bölünebilecek alanlar.

                                                          xi.      Asma kat (alt bölümün yüksekliği en az 40 cm, üste kadar yüksekliği en az 40 cm, alanı yaklaşık 1 yarımlık-tamlık boyutunda; asma kat isteğe göre çeşitli şekillerde dizayn edilebilir).

                                                       xii.      Tamamlayıcı hayvanlar (çin bıldırcınının doğasına uygun, her iki tarafın da zarar görmeyeceği hayvanlar seçilmeli; ispinoz türleri, kanarya vb. kuşlar; düşük bir olasılık da olsa zararsız memeliler; sürüngenler olabilir).

Bu yaşam ortamları çin bıldırcınları için düşünülmüş en büyük yaşam alanlarıdır. 3 metrekareden büyük ortamlardır. Bunlara dev salmalar demek de mümkündür. Unutulmaması gereken durum şudur ki; buradaki amaç çok sayıda çin bıldırcınına bakmak değil, güzel bir dekor içerisinde makul sayıda çin bıldırcını barındırarak, doğal bir yaşam alanı oluşturmaktır. Böyle bir ortam küçük bir balkonda sağlanamaz. Ancak büyük teraslarda veya bahçelerde bu ortam planlanmalıdır. Dolayısıyla dışarıdan gelebilecek hayvan saldırıları hesaba katılarak önlemleri alınmalıdır. Sonra yemleme ve sulama sistemlerinde oluşabilecek bir aksaklık çok sayıda kuşun ölümü ile sonuçlanacağından, mutlaka alternatifleri düşünülmelidir. Böyle büyük bir bakım ortamının hakkını vermek için, bu ortamda doğal kuluçka alınabiliyor olmalıdır. Bunun için de bir çok doğal gizlenme alanları ve bitkiler ortama eklenmelidir.

2.      Zemin ve temizliği: Çin bıldırcınları yerde gezen kuşlardır. Bütün gün yeri gagalayarak ve eşerek yem, taş, toprak ararlar. Bir yemlikleri olsa bile, orada karınlarını doyurduktan sonra, yine de asıl zevk aldıkları aktivite yeri eşeleyip gagalamak olacaktır. Bu kuşlara tabanı tel, ızgara vb olan, ya da düz tahta, karton, gazete kağıdı olan bir ortam hazırlanırsa, asla mutlu olamazlar ve kendilerini evlerinde hissedemezler. 

Bir çok kuş bakıcısı-hobicisi temizlik açısından tabanı tel veya ızgara olan kafesler kullanır. Böylece gübre alt bölmeye geçer, belli zamanlarda da gübre tavası temizlenir. Bazı bakıcılar da bakım yaptıkları kafesin tabanına, gazete, kağıt, peçete, karton vs sererler ve çoğu zaman hergün değiştirirler. İki yolla da temizlik güzel sağlanır. Fakat şu soruya cevap alınması gerekir: bir yer kuşu için temiz bir taban mı daha önemlidir, yoksa eşip karıştırabileceği bir taban mı? 

Uçucu kuşlar için bu temiz ve tıkır tıkır tabanlar pek sorun oluşturmaz. Ancak bıldırcın, keklik, tavuk, ördek gibi yerde gezen kuşlar için bu tabanlar hayatlarının mahvedilmesi anlamı taşır.

O halde temizlikten önce, bıldırcına uygun bir zemin planlaması yapılmalıdır. Bunun için yaşam ortamının zemini kabaca ikiye ayrılmalıdır. Örneğin sağ taraf biraz daha yüksekçe olmak koşuluyla sağ tarafa toprak koyulmalıdır. Sol tarafın ise dibine talaş, kırık arpa yulaf vb, kuru ot gibi malzemeler serilir. Çin bıldırcınları bunları bir miktar birbirine karıştırır. Bir süre sonra gübre miktarı artınca üstünden bir miktar gübre alınır. Temiz toprak eklenir. Kirlenen talaş da ya dibe yapılan bir kapaktan aşağı süpürülür, ya da üstten alınır. Sonra yenisi eklenir. Böylece duruma göre 1-2 ayda bir yapılan temizlik yeterli olacaktır.

Yani çin bıldırcın kümeslerinde dibe serilecek malzeme toprak, talaş, kuru ot, kırık arpa gibi malzemelerdir. Zemin kesinlikle tel, ızgara, gazete, kağıt vb yapılmamalıdır.

3.      Yükseklik: Kafesin yüksekliği hiçbir durumda 30 cm’den daha alçak olmamalıdır. Onun için zemin malzemesi de hesaplanarak yükseklik belirlenmelidir. Genelde bıldırcın besleyenler kafeslerin yüksekliğini 20 cm civarında yaparlar. Bundaki amacı da bıldırcınların zıplayıp kafalarını yaralamamaları olarak açıklarlar. Ancak muhtemelen asıl amaç, üstüste katlar halinde apartman tipinde kafeslerden daha fazla kat oluşturabilmektir.

Bıldırcınların zıplayarak kafalarını yaralamaları çok sık olmaz. Genelde bu yaralanmalar küçük yaralanmalardır. Birkaç kere bunu yaşayan bıldırcın da bir daha zıplamaması gerektiğini genelde öğrenir. Burada her kuşun karakterinin farklı olduğu unutulmamalıdır. Eğer kafa yaralanmaları çok ciddi oluyorsa, o zaman kafesin üstüne yumuşak bir malzeme yerleştirilebilir. Ama asla kafes boyu alçaltılmamalıdır. Hatta mümkünse 2-3 metre yüksekliğinde yaşam ortamları hazırlanmalıdır. Bunun alt sınırı 30 cm’dir.

4.      Isınma sistemi: Çin bıldırcınlarının çok soğuklara tahammül edemediği ifade edilmektedir. Bu konuda yaşanmış tecrübeler olursa, çin bıldırcınının kaç derecelik soğukta yaşamını tehlikeye sokmadan tutulabileceği konusunda daha başarılı bir fikir oluşturulabilir. Ama yabancı hobi sitelerinde çin bıldırcını bakıcıları, genelde 10 derecelik sıcaklığın altına düşülmemesini önermektedirler. Daha düşük sıcaklara tahammül edip edemeyeceği ile ilgili deneylere ise ulaşılamamıştır.

Bu durumda çin bıldırcınlarının yaşam ortamları kışın ısıtılmalı, ya da iç ortamlara taşınmalıdır. Ama ideal olanı taşınmadan, yaşadıkları ortamı ısıtmaktır. Bunun için denenmiş bir yöntem önerilecektir.

Bu yöntem; sürüngenler için kullanılan ısı kablolarıdır. 25 watt’lık (3 metre) bir kablo, bir çeyreklik yaşam ortamını ısıtabilmektedir. Ancak bu durumda kafesin ışık alması için bırakılan kısımları şeffaf naylonla kaplanmalı, yalnız hava delikleri bırakılmalı ve ısıtıcı kablo bir termostata bağlanarak 20 dereceden yüksek sıcaklıklarda çalışması engellenmelidir. Çünkü öğlen güneş alınca fazla ısınan kafesin içindeki kuşlar, bu defa da sıcaktan olumsuz etkilenebilir, hatta ölebilir. Daha büyük ortamları ısıtmak içinse daha uzun (5+ metre) kablolar kullanılabilir.

10 dereceye kadar iç sıcaklık düşebilir. Bunun için endişelenmeye gerek yoktur. Daha düşük sıcaklıklarda ise kuşların davranışları gözlenmeli ve problem hissedilirse ek tedbirler düşünülmelidir.
5.      Yemlik ve suluk sistemleri: Kafese mutlaka dıştan yem ve su koyulabilen ve uzun süre (mümkünse 1 ay kadar) yem ve temiz su sağlayan bir sistem kurulmalıdır. Kuşlar için temiz su ve her gün önlerine gelen yem önemlidir. Ayrıca bir hayvan beslemenin en zor yanı da günlük bakım zorunluluğu getiren yemleme ve sulamadır. Bir kafesi üç ay temizlemeseniz hiçbir hayvan ölmez. Ancak birkaç gün susuz kalan hayvanlar ölecektir. Bu durum bir çok kişiyi hayvan beslemekten soğutur. Çünkü yemleme ve sulama sorunu, bakıcıları o ortama bağlar. Hatta tatile gitmeye, zorunlu gezilere bile engel olabilir. 

Bu durumda hem hayvanlara sürekli temiz su ve yem sağlayacak, hem de bakıcının işini kolaylaştıracak, gerektiğinde bir ay yem ve su eklenmese de çalışabilecek bir sistem gerekir Bunlar için denenmiş yemleme ve sulama sistemleri aşağıda tavsiye edilecektir.
Yemleme için kurulacak sistemde kafesin yan duvarına 1,5-2 cm kalınlığında ve duruma göre 10-30 cm uzunluğunda bir kesik atılır. Bu boşluktan yem içeri akacaktır. İçeriye de yemin akacağı ve taşmayacağı biçimde, kuşların gagaları sığacak boyutta bir yemlik monte edilir. Dışına da duruma göre 2-10 kg yem alabilen bir yem deposu yapılır. Böylece yem içeri otomatik olarak akar.
Sulama içinse nipel başlıklı suluk kullanmak en idealidir. Bu bir 1,5 lt su şişesinin kapağına takılıp şişe ters asıldığında 5-6 çin bıldırcını için 1 ay kadar temiz su sağlayacaktır. Bir de depo yapılıp, bu depodan hortumlar vasıtasıyla nipellere su bağlanabilir. Bu durumda çıkabilecek bir sorun (deponun çıkışının tıkanması, nipellerden birinin durmadan akarak tüm suyu hızlıca bitirmesi gibi) tüm sistemi çökertebileceğinden, alternatifi düşünülmeden uzun süreli olarak (bir hafta gibi) kuşlar terk edilmemelidir. Bir de takılan nipellerin huyu önceden gözlemlenerek çözülmelidir. Örneğin bazı nipeller sık sık kontrolsüz olarak su kaçırır. Bunlar bir ay kadar gözlenmeli ve kusursuz çalıştıklarına emin olunmalıdır. Huyu bozuk olan nipeller değiştirilip, iyi huylu nipeller kullanılmalıdır. Ayrıca kurulan sistemin bir çok arızaları olabileceğinden, bu arızaların tespit edilebilmesi ve çözülebilmesi için en az bir ay gözlem yapılması gerekir. Yani her gün sistem kontrol edilmeli, aksayan bir durum olup olmadığı görülmeli, varsa çözülmelidir. En sonunda güvenilir bir sistem olduğuna emin olursanız, kuşları bir aylığına bırakıp tatile gidebilirsiniz. Ancak yine de birine emanet etmek daha uygun olur. Bir de alternatif bir çok su kaynağı bırakılmalı ve riske girilmemelidir.